श्रीमती तुंगविद्या देवीचा प्रकट दिन:६ सप्टेंबर२०२४

उपसंपादक : दिलीप वाघमारे

तुंगविद्या ही वरिष्ठ गोपींपैकी पाचवी आहे. तिचा रंग कुंकुमासारखा आणि अंगाचा सुगंध कापूर मिसळलेल्या चंदनासारखा आहे. ती श्रीमती राधारानी पेक्षा पंधरा दिवसांनी लहान आहे.तुंगविद्या उष्ण स्वभावाची आणि वियोग करण्यात निपुण आहे. ती पांढरी वस्त्रे परिधान करते. तिचे आई-वडील पुस्करा आणि मेधा-देवी आहेत आणि तिचा नवरा बालिसा आहे. तुंगविद्या ही गोपींच्या पुढाऱ्यांपैकी एक आहे. ती ज्ञानाच्या अठरा शाखांमध्ये शिकलेली आहे. तिची कृष्णावर पूर्ण श्रद्धा आहे. दैवी जोडप्याच्या भेटीची व्यवस्था करण्यात ती खूप निष्णात आहे. ती रस-शास्त्र (अतींद्रिय मधुर), नीति-शास्त्र (नैतिकता), नृत्य, नाटक, साहित्य आणि इतर सर्व कला आणि शास्त्रांमध्ये शिकली आहे. ती विणा वाजवण्यात आणि मार्ग म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या शैलीत गाण्यात एक प्रसिद्ध संगीत शिक्षिका आहे. .मंजुमेधा-देवी यांच्या नेतृत्वाखालील आठ गोपी दूत विशेषत: राधा आणि कृष्ण यांच्यातील राजकारणाच्या कलेतील राजनैतिक युक्तीतील पहिली राजनैतिक युती (संधी) आयोजित करण्याची अपेक्षा करतात. या गोपी सर्वोत्तम नृत्यांगना आहेत. ते मृदंग वाजवण्यात आणि गायनात निपुण संगीतकार आहेत. या गोपी विशेषत: वृंदावनातील ओढ्यांमधून पाणी आणण्यात गुंतलेल्या असतात. तुंगविद्या ही या गोपींची पुढारी आहे.

मदन-सुखदा कुंजाच्या पश्चिम पाकळीवर अत्यंत सुंदर किरमिजी रंगाची तुंगविद्यानंददादा कुंज आहे, जिथे श्री तुंगविद्या सखी नेहमी राहतात. तिचे श्रीकृष्णावर खूप प्रेम आहे आणि त्या प्रेमाच्या आतुरतेने ती विप्रलब्धत्व म्हणून ओळखले जाणारे भाव प्रदर्शित करते. तिचा रंग कापूर आणि चंदनाच्या पेस्टमध्ये मिसळलेल्या केशरसारखा तेजस्वी आहे आणि तिचा पोशाख पांडू-मंडन (फिकट पिवळा) आहे. तिचा मूड दक्षिणा-प्रखर आहे. तिच्या आईचे नाव मेधा, वडिलांचे पुस्करा आणि पतीचे बालिसा. ती तिच्या नृत्य आणि गायन इत्यादी सेवेत खूप समर्पित आहे. तिचे घर यावटमध्ये आहे आणि तिचे वय 14 वर्षे, 2 महिने आणि 22 दिवस आहे. गौर-लीलामध्ये ती श्री वक्रेश्वर पंडिताच्या रूपात दिसते.